17 მაისის მოვლენებმა სააშკარაოზე გამოიტანა ეკლესიისა და სეკულარიზმის დაპირისპირება, როგორც  ნებისმიერი პოლიტიკური სისტემის ერთ-ერთი მთავარი საზოგადოებრივი კონფლიქტის საგანი. საზოგადოებრივი კონფლიქტი არის საზოგადოებისთვის საჭირბოროტო საკითხი, რომელთან დაკავშირებითაც საზოგადოებრივი აზრი საწინააღმდეგო პოზიციებად იყოფა და რომელიც ახდენს საზოგადოებრივი ჯგუფების მობილიზებას ამ საკითხთან დაკავშირებული პოზიციების ირგვლივ. მსგავს დომინანტ საზოგადოებრივ კონფლიქტებს მიეკუთვნება დაპირისპირება შრომასა და კაპიტალს შორის, ცენტრსა და პერიფერიას შორის და ასე შემდეგ. ეკლესიასა და სეკულარიზმს შორის კონფლიქტი თავს იჩენს განსაკუთრებით ერ – სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების ფაზაში, რისი თანმდევი პროცესიც სისტემის სეკულარიზაციაა.  ეს დაპირისპირება საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებას მეტ-ნაკლები სიმწვავით გასდევს ერ-სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების შემდეგაც. ეკლესია, როგორც პროზელიტისტური ინსტიტუტი  ყოველთვის ცდილობს  გაზარდოს გავლენა და ამ გავლენის შედეგად გაავრცელოს ღირებულებები და ნორმები, რომელიც მას მნიშვნელოვნად მიაჩნია, მიუხედავად იმისა მოდიან თუ არა ისინი  სახელმწიფოს, როგორც საზოგადოების ერთიანობის გამოხატულების ნორმებთან და ღირებულებებთან თანხვედრაში. ეს პროცესი განსხვავებული სიმწვავით მიმდინარეობს განსხვავებულ ინსტიტუციონალურ გარემოში.

ერ-სახელმწიფოდ ამ შემთხვევაში იგულისხმება  სახელმწიფო სადაც საზოგადოების კრიტიკული უმრავლესობა თანხმდება პრინციპზე რომ, ერის როგორც ერთობის წევრი, არის  ყველა მოქალაქე განურჩევლად მისი კულტურული, რელიგიური თუ ეთნიკური მიკუთვნებულობისა.

საქართველოში არ დასრულებულა ერ-სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების პროცესი. ქვეყნის გეოგრაფიული მდგომარეობა, მრავალეთნიკურობა, ტერიტორიული კონფლიქტები კიდევ უფრო ართულებს ამ პროცესს. დემოკრატიული ინსტიტუტების სისუსტის პირობებში, არ არსებობს არხები, რომელთა მეშვეობით საზოგადოებრივი ჯგუფები შეძლებდნენ საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ პროცესებში სრულფასოვან მონაწილეობას და შესაბამისად ამ პროცესებთან იდენტიფიცირებას. ამიტომ დემოკრატიული ინსტიტუტების განმტკიცებამდე რთული იქნება ადამიანების მიერ თვითიდენტიფიცირება უფრო  სახელმწიფოსთან, ვიდრე რომელიმე არსებული ტრადიციული ნორმებისა და ღირებულებების ჯგუფთან. მხოლოდ საზოგადოების ყველა ჯგუფის სრულფასოვანი ჩართულობით მოხდება ახალი გაზიარებული უნივერსალური  ღირებულებებისა და ნორმების ჩამოყალიბება  – განმტკიცება და მოქალაქეების სახელმწიფოსთან, როგორც ამ უნივერსალური ნორმებისა და ღირებულებების შენარჩუნების გარანტთან იდენტიფიცირება. ერ–სახელმწიფოში სწორედ ეს ნორმები და ღირებულებები წარმოადგენენ ერის ერთიანობის, სიმშვიდისა და სტაბილურობის საფუძველს.

დღეს ჯერ დაუსრულებელი ერ-სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების პროცესის ფონზე საქართველოში  ეკლესია წარმოადგენს იმ ინსტიტუტს, რომელიც საზოგადოების დიდ ნაწილს მისი კულტურული და რელიგიური მიკუთვნებულობის გამო ერთიანობის, სიმშვიდისა და სტაბილურობის გარანტად მიაჩნია. ანუ საზოგადოების უმრავლესობა ერის იდენტიფიცირებას ახდენს არა სახელმწიფოსთან, არამედ ეკლესიასთან. ამას მოწმობს კვლევების შედეგებიც, სადაც ეკლესია ნდობის უმაღლესი მაჩვენებლით სარგებლობს. ამ თვალსაზრისთ აგრეთვე დიდ როლს თამაშობს ეკლესიის მიერ ისტორიული გამოცდილებით შეძენილი როლი,  როგორც ერთიანობისა და კულტურული იდენტობის სადარაჯოზე მყოფისა. რადგან საქართველო მისი გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე ისტორიულად ძირითადად სხვა სარწმუნოების ხალხთან იმყოფებოდა ტერიტორიულ ომებში, ერის იდენტიფიცირება ხდებოდა უფრო სარწმუნოებასთან, ვიდრე ტერიტორიასთან. ამიტომ ეს გამოცდილება მკაფიოდ აისახა ერის ისტორიულ მეხსიერებაში. შედეგად საზოგადოების უმრავლესობისთვის ერი არის სარწმუნობასთან გაიგივებული. ეკლესია ამ ფაქტორს ხშირად იყენებს სწორედ მისი ღირებულებებისა და ნორმების გასავრცელებლად თუ შესანარჩუნებლად.   გარდა საქართველოსა სერბეთიც და საბერძნეთიც ამის თავლსაჩინო მაგალითებია.

ქართველისთვის, როგორც ზემოთ აღნიშნული ისტორიული მეხსიერების მქონე ერის წარმომადგენლისთვის, საბჭოთა კავშირში რეპრესიული მეთოდებით მიმდინარე სეკულარიზაციის პროცესმა შედეგი თავისთავად ცხადია ვერ გამოიღო, რადგან სეკულარული ნორმების დამკვიდრება ხდება დემოკრატიული პროცესების შედეგად, სახელმწიფოს მიერ უნივერსალური ნორმების გენერირების ფონზე.  ამიტომ ეკლესიამ მისი ერის გამაერთიანებლის სტატუსი საბჭოთა კავშირის არსებობის პარალელურადაც შეინარჩუნა და მისი დანგრევის შემდეგ ეს  განცდა საზოგადოებაში კიდევ უფრო გამძაფრდა.

განვლილი 20 წლის მანძილზე სამწუხაროდ ვერ შეიქმნა საქართველოში ის ინსტიტუტები, რომლებიც საზოგადოებრივი ჯგუფების მონაწილეობით დემოკრატიულ, უნივერსალურ და სეკულარულ ნორმებსა და ღირებულებებს დაამკვიდრებდა.  ახალი, უნივერსალურად გაზიარებული ნორმების არ არსებობის ფონზე საზოგადოების ნაწილი კვლავ ტრადიციული ნორმების ერთგული დარჩა. ეს გარმოება კიდევ უფრო გააძლიერა დაგეგმვითი ეკონომიკიდან საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის სტიქიურმა პროცესმა, რის შედეგადაც მოსახლეობის უმრავლესობის სოციო–ეკონომიკური მდგომარეობა მკვეთრად გაუარესდა. ბევრი მორწმუნე ადამიანისთვის ეკლესია გახდა არა მხოლოდ იმქვეყნიური ცხოვრებისთვის მომამზადებელი გზის თანამგზავრი, არამედ ამქვეყნიური ფატალური სოციო–ეკონომიკური ყოფის ერთადერთი ნუგეში.

ნაციონალური მოძრაობის მმართველობის 9 წელმა უფრო დაამძიმა ეს გარემოაება. ნეოლიბერალურმა ეკონომიკურმა პოლიტიკამ ბევრი ადამიანის ისედაც მძიმე  სოციო–ეკონომიკური მდგომარეობა გააუარესა და განსხვავება  მდიდარსა და ღარიბს შორის კიდევ უფრო გაზარდა. შედეგად ეკლესიის, როგორც მანუგეშებლის როლი კიდევ უფრო გაიზარდა. ამას დაერთო ავტორიტარული მეთოდებით ვესტერნიზაცია–მოდერნიზაციის  მცდელობა, სადაც მმართველი პარტია კომუნისტური პარტიის მსგავსად თავს საზოგადოების ავანგარდად მოიაზრებდა ჭეშმარიტების, ანუ ვესტერნიზაცია–მოდერნიზაციის გზაზე. შედეგად ხელისუფლება თავს ანიჭებდა ლეგიტიმაციას ედევნა პოლიტიკური ოპონენტები, რომელთათვის მიუღებელი იყო მის მიერ შემოთავაზებული ვესტერნიზაცია–მოდერნიზაციის როგორც შინაარსი, ასევე ფორმაც.

საზოგადოების ვესტერნიზაცია–მოდერნიზაციის პროცესი რომელიც ცხადია, რიგი ტრადიციული ღირებულების ჩანაცვლებას გულისხმობს, მიმდინარეობდა ზემოდან ქვემოთ საზოგადოების მონაწილეობის გარეშე, არა განმანათლებლური პროცესების, არამედ ველური კონკურენციის პროპაგანდის ფონზე, არამარტო ეკონომიკურ, არამედ საზოგადოებრივ ცხოვრებაშიც. რადგან ნებისმიერი ღირებულებების და ნორმების დანერგვა და ფუნქციონირება საზოგადოებრივი თანხმობას, ანუ მათ გაზიარებას საჭიროებს, ავტორიტარული მოდერნიზაცია ველური კონკურენციის  შედეგად დაქსაქსულ საზოგადოებაში თავიდანვე განწირული აღმოჩნდა. ამიტომ რიგი ღირებულებები ინგრეოდა, მაგრამ მათ ადგილას ახლის გენერირება ვერ ხდებოდა. გარდა ამისა ვესტერნიზაცია ნეოლიბერალური ლოგიკის შესაბამისად კონცენტრირდებოდა არა ავთენტურ დასავლურ პრინციპებზე, როგორიც არის სოლიდარობა, თანასწორობა, კანონის მმართველობა, მონაწილეობა, თანხმობა არამედ ძირითადად საბაზრო ფუნდამენტალიზმისა და პარტიკულარისტური უფლებების კულტივირებაზე, როგორიც არის მაგალითად იდენტობის პოლიტიკა. შედეგად, საზოგადოების ნაწილს, დასავლური ცივილიზაცია, როგორც ღირებულებათა სივრცე, მათი ინტერესებისა და კულტურული თვითაღქმისთვის საფრთხედ ევლინებოდა.

ამ პროცესში ერთ–ერთ კარგად ორგანიზებულ ვეტო–ძალას ავტორიტარული ხელისუფლების ამარა დარჩენილი საზოგადოების ფონზე ეკლესია წარმოადგენდა. ისიც ძირითადად იმ ტრადიციული ღირებულებების შენარჩუნებაზე იყო ორიენტირებული, რომელიც მას საკუთარი ძალაუფლების განსამტკიცებლად ესაჭიროებოდა. ურთიერთმანიპულირების საფუძველზე ხელისუფლება და ეკლესია მეტნაკლებად ახერხებდნენ  თავიანთი ინეტერსების დაცვასა და პოზიციების შენარჩუნებას.

2012 წლის არჩევნების შემდეგ „საარჩევნო რევოლუციის“ შედეგად მოხდა ხელისუფლების ცვლილება. პოლიტიკური სივრცის გახსნამ გამოიწვია საზოგადოებრივი ჯგუფების გააქტიურება საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ პროცესებში მონაწილეობის თვალსაზრისით. სააშკარაოზე გამოვიდა სხვადასხვა საზოგადოებრივი კონფლიქტი. აღმოჩნდა რომ თურმე შრომასა და კაპიტალს შორის კონფლიქტი საქართველოშიც არსებობდა, ისევე როგორც ეკლესიასა და სეკულარიზმს შორის. გაჩნდა რეალური შანსი განსხვავებული პოზიციების არტიკულაციის ფონზე, ამ პოზიციების ინსტიტუციონალურ ფარგლებში შეჯერების შედეგად უნივერსალური, გაზიარებული ღირებულებებისა და დემოკრატიული ნორმების დამკვიდრებისა. სეკულარიზმი დემოკრატიულ ფასეულობათა განუყოფელი ნაწილია. სწორედ სეკულარიზაციის პროცესია ეკლესიისთვის ყველაზე მტკივნეული, რადგან რიგი ტრადიციული ნორმების ახალი საერო, უნივერსალური ნორმებით ჩანაცვლებას გულისხმობს, რომელთა ფუნქციონირების გარანტი უკვე სახელმწიფოა.  ამიტომ სახელმწიფომ თვალი უნდა გაუსწოროს ამ კონფლიქტს ეკლესიის ძალაუფლების დაკნინების ხარჯზეც, რაც ამ პროცესში გარდაუვალია.  გარდა უმცირესობათა უფლებებისა და გამოხატვის თავისუფლებისა დაიწყოს იმ ღირებულებების პოპულარიზება და იმ ნორმების დამკვიდრება, რაც აგრეთვე ნამდვილად დასავლურია, რომელთა შესახებაც ზემოთ იყო საუბარი.  რადგან სინამდვილეში ჩვენი საზოგადოებისთვის ეს ღირებულებები უფრო ახლოა, ვიდრე უცხო, რადგან ეს ღირებულებები არის ჩვენი ქვეყნის თანამედროვე სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებისა და  განვითარების გარანტი.

რაც შეეხება 17 მაისს ის ძალიან კარგი გაკვეთილია როგორც ხელისუფლების, ისე ეკლესიის, ასევე მთელი საზოგადოებისთვის. რა თქმა უნდა ნებისმიერი ადამიანის ვინც კანონი დაარღვია განურჩევლად მისი საზოგადოებრივი მდგომარეობისა და თუ მოტივაციისა პატიება დაუშვებელია. მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია ხელისუფლების მიერ ეკლესიასა და სეკულარიზმს შორის არსებულ დაპირისპირებაზე თვალის გასწორება. 17 მაისს მოხდა იმის ლუსტრაცია, რომ  აქ არ დგას მხოლოდ სექსუალურ უმცირესობათა პრობლემა, არამედ სეკულარულ ნორმებსა და ეკლესიის მიერ კულტივირებულ ნორმებს შორის. მიმდინარე საზოგადოებრივი დისკურსი ნათლად ანახებს, რომ თუ კონკრეტულად სექსუალურ უმცირესობათა სადარაჯოზე მდგომ ადამიანთა ჯგუფი რამდენადმე მცირეა, იმდენად დიდია იმ ადამიანთა ჯგუფი, რომელიც სეკულარული ღირებულებების სადარაჯოზე დადგება. ამიტომ უპრიანი იქნებოდა ყველა დაინტერესებული საზოგადოებრივი ჯგუფის ჩართვა არსებულ დაპირისპირების გააზრების პროცესში, რათა ახალი უნივერსალური ნორმები იყოს თანმობის საფუძველზე დამკვიდრებული, რათა მათ ჭეშმარიტად შეძლონ ფუნქციონირება და არა მხოლოდ სახელმწიფოს მხრიდან მისი ლეგიტიმური რეპრესიული ფუნქციების გამოყენების საფუძველზე.

P.S  ხოლო, რაც შეეხება ძალადობასა და აგრესიას, რომელსაც ადგილი ქონდა 17 მაისს, ეს სწორედ იმ 9 წლიანი ავტორიტარული მმართველობის შედეგია, სადაც ძალადობისა და სიძულვილის არა დაგმობა, არამედ კულტივირება ხდებოდა. სადაც არა თანხმობა, არამედ დაპირისპირება იყო საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ცხოვრების დღის წესრიგი. ამიტომ ყველაზე დიდი პასუხისმგებლობა არა მხოლოდ ძალადობის პროიტაგონისტებს, არამედ ნაციონალურ მოძრაობას ეკისრება, როგორც ამ ტიპის ურთიერთობის მამკვიდრებელს.