ლაზიკას მშენებლობა  ზოგადად ჩვენში  ‘რევოლუციის’ შემდეგ დაწყებულ მშენებლობათა ლოგიკის გაგრძელებაა. თავისთავად შენებაში რა თქმა უნდა ბოროტი არაფერია. მაგრამ: დავაკვირდეთ, რისი მშენებლობა ხდება ძირითადად? მშენებლობების პროცესი  მიმართულია ერთი რამისკენ – ისეთი ქალაქების იმიჯების შესაქმნელად, რომელმაც ქვეყანა მიმზიდველად უნდა წარმოადგინოს ტურისტისთვის, უპირატესად, ფულიანი ტურისტისთვის. სასტუმროები, კაზინოები, რესტორნები, ფასადები, ასევე გზები, რომლებიც ამ სასტუმროებისა და კაზინოებისაკენ მიგვიძღვებიან, შესაბამისი ინფრასტრუქტურა… ასევე, იმისკენ, რამაც დიდი ფულის მფლობელებს ჩვეული კომფორტისა და უსაფრთხოების განცდა უნდა შეუქმნას: ბანკები, პოლიცია და ციხეები…

სახელმწიფოს თითქმის არ აქვს ფული ყველაზე მთავარი მშენებლობებისთვის: სკოლებისთვის, ქარხნებისთვის და ა.შ. აღარ ვლაპარაკობ იმაზე, რომ პოლიტკის და საქმიანობის მთავარი მიზანი რომ მშენებლობაა –  ამ სიტყვის პირდაპირი გაგებით, და არა – კეთილდღეობის და დემოკრატიის მშენებლობა – ეს  უკვე არის ბოროტება. თავის დროზე მერაბ მამარდაშვილი აკრიტიკებდა საბჭოური მითოსის ერთ მთავარ შემადგენელს – იმ რწმენას, რომ რაიმე ნაგებობის შენებით – სოციალიზმს ვაშენებთ.  კიდევ დიდხანსაც რომ დარჩეს ძალაუფლებაში, საეჭვოა ამ ხელისუფლებამ იმის მეასედი შეძლოს, რაც ამ თვალსაზრისით შეძლეს სტალინმა, ჰიტლერმა, პინოჩეტიმ – ისტორიაში მსგავსი მასშტაბების მოდერნიზაციის პროექტების ანალოგების ნახვა ალბათ შეუძლებელია. მაგრამ – მოდერნიზაცია და მშენებლობა – დემოკრატიას და კეთილდღეობას რომ არ უდრის – დიდი ხნის წინ დამტკიცებული, ბანალური ჭეშმარიტებაა. მაშ რას უდრის?

რა თქმა უნდა, მიზანი არაა  ტურისტების მოზიდვა. ეს მხოლოდ მთავარი მიზნის ‘გაპრავებაა’. რაღაცით ხომ უნდა გამართლდეს მთელი ეს ისტერკია.  რეალური მიზეზი გაცილებით სერიოზულია – ფულის კეთება თავად ამ გრანდიოზული მასშტაბების მშენებლობით! ესაა ‘ბიზნესი’, სადაც ყველაზე დიდი ფული კეთდება ყველაზე უმტკივნულოდ.  ესაა პროცესი, რომელიც თითქმის 40 წელია მიმდინარეობს ნეოლიბერალიზმის ეგიდით, რომელმაც უკვე მოიტანა შედეგები, და რომელიც კარგადაა შესწავლილი საიმისოდ, რომ ვიცოდეთ, რას გვიქადის ეს პროცესი ჩვენ – ჩვეულებრივ მოქალაქეებს. ამ პროცესის ვრცელი და საუკეთესო აღწერა შემიძლია შემოგთავაზოთ დევიდ ჰარვის ტექსტის სახით, რომელსაც ამ ლინკზე იპოვით: http://www.mediafire.com/?plbdff0mv7lhe74

 

 

 

რას ნიშნავს კერძოდ ლაზიკის მშენებლობა: ხალხის აყრას თავიანთი საცხოვრებელი ადგილებიდან, გადასახლებას ჭაობებში და კვალიფიკაციების არქონის გამო, მათ მხოლოდ ფიზიკურ ძალად გამოყენებას, მძიმე და ჯანმრთელობისთვის საშიშ სამუშაოებზე იაფ მუშახელად, ლამის მონებად დასაქმებას – ეს ყველაფერი უწყვეტი ხმამაღალი და ზეიმური პროპაგანდის ფონზე. ჩვენი დღვანდელი შრომის კანონმდებლობა და ხალხის უკიდურესი გაჭირვება სამოთხის პირობებს ქმნის იმ კორპორაციებისათვის და კერძო პირებისთვის, ვისაც მონები სჭირდება, რათა კიდევ უფრო მეტი ფული მოიგოს ამ პროცესიდან – ხელისუფლების მხრიდან მონების შეთავაზების გარეშე, საეჭვოა ინვესტორთა მოზიდვამ სასურველი მასშტაბი მიიღოს. ამ ხალხის ნაწილი ალბათ იქვე დარჩება, რადგან არავითარი პირი არ უჩანს, რომ ამ ხელისუფლებას ქვეყანაში დასაქმების პრობლემის გადაჭრა შეუძლია, ან სურს. შესაბამისად, წასვლასაც აზრი არ ექნება.  და ვისაც ბედი გაუღიმებს, იქაურ ფეშენებელურ სასტუმროებში, რესტორნებში, კაზინოებში და ა.შ. დამლაგებლის და მოახლის როლს შეასრულებს, სხვა დაბალი კვალიფიკაციის სამუშაოებზე, ყველაზე მეტი – ბანკის მოლარედ იმუშავებს დამამცირებლად დაბალ ხელფასებზე.

ეს გრძელვადიან პერსპექტივაში კატასტროფულ საზოგადოებრივ შედეგებს გამოიწვევს, რაც ჩვენი დღევანდელი ახალგაზრდების და მომავალი თობების აღმოსაფხვრელი იქნება. მაგრამ იმას, ვინც ამ პროცესიდან ხვალ და ზეგ მილიონებს იშოვიან, ასევე, ზემოხსენებულ ნასუფრალზე მცხოვრებთ, ეს არ ადარდებთ. 

ამ პროცესის მრავალ კატასტროფულ შედეგთა შორის იქნება მდიდართა და ღარიბთა შორის უთანასწორობის კიდევ უფრო გაღრმავება, სიღატაკე და გაუნათლებლობა, ჯანმრთელობის მოშლა და კრიმინალის ზრდა. შედეგად, დამშეულ და ავადმყოფ ადამიანებთან ერთად, ნულოვანი ტოლერანტობის ‘კეთილშობილური’ ლოზუნგის სკანირების ფონზე კიდევ უფრო მოიმატებს პატიმრების რიცხვი – კრიმინალი ბევრისათვის ერთადერთ გზად დარჩება შვილებისათვის ყოველდღიური ლუკმა პურის მოსაპოვებლად. ეს არაა ფანტასტიკური ჟანრის ფილმის თხრობა. ესაა რეალური ისტორიები მექსიკიდან თუ ნიუ იორკიდან, დუბაიდან თუ ჩილედან – სადაც მსგავსი პროექტები ‘წარმატებით’ განხორციელდა. ბოლოს და ბოლოს, ამის მკაფიო ნიშნები ჩვენთანაც სახეზეა.

ამ პროცესის კიდე ერთი მხარე არის სრული არადემოკრატიულობა. ცივილიზებულ, ან ასეთზე თუნდაც პრეტენზიის მქონე ქვეყნებში ხალხს გადაწყვეტილების მიღებამდე ფორმალურად მაინც აცნობენ პროექტებს. ზოგგან, მაგ. შვეიცარიაში,  მცირე ქალაქშიც კი მდინარეზე ხიდს ვერ გადებ, თუ მანამდე საერთო-სახალხო რეფერენდუმი არ მოაწყვე. მაგრამ ცხადია, რომ თუ ჩემი ზემო მსჯელობა სწორია, არავითარი მოსახლეობასთან კონსულტაცია და აზრის შეტყობა არც უნდა ყოფილიყო. კატაკლიზმური პროექტები შოკურ მეთოდებს მოითხოვს. ამ შემთხვევაში – ხალხისთვის ასეთი გრანდიოზული პროექტის გადაწყვეტილების ‘შუბლში ჯახებას’. ამ შოკით გამოწვეულ ემოციურ ფონზე რაციონალური დისკუსია უკვე გამორიცხულია. ყველამ იცის, რომ ამას აზრიც არ აქვს.  აქ პროექტის დიზაინზე არ შევჩერდები, მაგრამ ცხადია – ფანტასმაგორიული, ყოველგვარ აუთენტურობას და სტილს მოკლებული, პლაგიატორული არქიტექტურული იმიჯები – სწორედ ამ შოკის ეფექტს ემსახურება და რა თქმა უნდა მათთვისაა განკუთვნილი, ვისაც მსგავსი რეალიზებული პროექტები ლონდონიდან დაწყებული – დუბაიმდე – ჯერ ინტერნეტშიც კი არ უნახავს. ასევე არაფერს ვიტყვი ეკოლოგიურ ასპექტებზე.  ბუნებრივია: გადაწყვეტილების მიღებამდე დებატების, საზოგადოების და პირველ რიგში, პროფესიონალთა განსხვავებული აზრის შეტყობის აუცილებლობის აღიარებამ შეიძლება ბევრი რამ ცხადი გახადოს. ამიტომ ხელისუფლება ისე იღებს გადაწყვეტილებებს ჩვენი (!) ფულის, ჩვენი ყოველდღიური, ხშირად მძიმე შრომით მოპოვებული ფულის – მრავალი მილიარდის დახარჯვის შესახებ, რომ ხალხს არაფერს ეკითხება. ხალხს მხოლოდ უფლება აქვს უკვე მიღებული გადაწყვეტილებები გადაყლაპოს – ცხადია, კრიტიკული აზრის მოსმენის ყველანაირი იმედის გარეშე.  

ეჭვიც არ მეპარება, რომ მთავარი მიზანი  – მილიარდების კეთებაა. მაგრამ რაიმენაირი საზოგადოებრივი ლეგიტიმაცია ხომ მაინც საჭიროა. ჰოდა რაღაცეებს ბოდავენ. ეს ბოდვა რა თქმა უნდა, დემოკრატიული ხელისუფლების პოზიციასთან ახლოსაც ვერ მოვა, ეს შეუძლებელია სრულიად. ერთადერთი, სადამდეც შეიძლება ამ დემაგოგიამ გაქაჩოს, არის დაახლოებით სტალინის, ან რუსეთის იმპერატორ პეტრე დიდის ფილოსოფია: ‘მე ვაშენებ პეტერბურგს, იმიტომ რომ ქვეყანა – მე ვარ, ყველაზე უკეთ მე ვიცი და ა.შ’. მათთვის ქვეყანა – მხოლოდ სახელმწიფოა, სახელმწიფო კი – ძალაუფლება და  ხელისუფლებაა და არა ხალხი. ხალხი მხოლოდ მასალაა მათი პროექტებისათვის.